„Odprawa emerytalna” w związku z likwidacją stanowiska pracy – co ze składkami ZUS

Przedsiębiorca w 2020 r. rozwiązał z pracownikiem umowę o pracę na mocy porozumienia stron – likwidacja stanowiska pracy, zgodnie z przepisami ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1969).

W zawartym porozumieniu zawarto następujący zapis: „Pracodawca oświadcza, że w dniu przejścia pracownika na emeryturę, jeżeli do tego dnia pracownik nie podejmuje pracy, wypłaci pracownikowi odprawę emerytalną zgodnie z przepisami obowiązującymi u pracodawcy. W takim przypadku pracownik zobowiązany jest dostarczyć pracodawcy decyzję z ZUS o przyznaniu świadczenia emerytalnego”. Wewnętrzne przepisy obowiązujące u przedsiębiorcy, dotyczące naliczania i wysokości odpraw emerytalnych, są korzystniejsze od przepisów Kodeksu pracy. Pracownik nabędzie uprawnienia emerytalne we wrześniu 2021 r.

Zdaniem przedsiębiorcy wspomnianą odprawę można zakwalifikować jako podlegającą wyłączeniu z podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych, na podstawie § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1949).

W myśl § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Przywołany przepis rozporządzenia znajduje zastosowanie w przypadku, gdy wypłata kwoty odprawy emerytalnej pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem ustania stosunku pracy, a jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę takiego świadczenia powinno być ustanie zatrudnienia wskutek przejścia na emeryturę lub rentę.

Jak stanowi art. 92¹ § 1 Kodeksu pracy, pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Przepis ten narzuca spełnienie dwóch przestanek: nabycia prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy oraz rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę.

Przedsiębiorca rozwiązał umowę o pracę z pracownikiem w 2020 r., na mocy porozumienia stron, z powodu likwidacji stanowiska pracy. We wrześniu 2021 r. pracownik nabędzie uprawnienia emerytalne, a przedsiębiorca, na podstawie zawartego porozumienia, wypłaci byłemu pracownikowi odprawę emerytalną, zgodnie z przepisami obowiązującymi u przedsiębiorcy. W konsekwencji,„odprawy emerytalnej” wypłaconej przez przedsiębiorcę pracownikowi nie należy traktować jako świadczenia przewidzianego w art. 92¹ § 1 Kodeksu pracy i nie można jej wyłączyć z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w myśl § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia.

Wypłacona pracownikowi na mocy zawartego porozumienia odprawa emerytalna, która – jak wskazał przedsiębiorca – stanowi rodzaj rekompensaty za rozwiązanie stosunku pracy i która pozostaje w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, może być wyłączona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ale na podstawie § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia, z którego wynika, iż podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią przychody uzyskane przez pracownika w związku z wypłatą odpraw, odszkodowań, rekompensat wypłacanych z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

W świetle powyższego ZUS uznał, że wypłacona pracownikowi odprawa, jako rodzaj rekompensaty za rozwiązanie stosunku pracy, może być wyłączona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne, na mocy § 2 ust. 1 pkt 3, a nie na mocy § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia.