Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopów nie obejmuje się części urlopu udzielanego pracownikowi zgodnie z art. 1672 kp, czyli urlopu na żądanie.
Planowanie czasu pracy pracowników w okresie urlopowym – 9 przykładowych grafików
Każdemu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Prawo pracownika do wypoczynku wywiera duży wpływ na organizację zakładu pracy. Z jednej strony pracownicy powinni iść na urlop w terminie uzgodnionym z pracodawcą, z drugiej jednak urlopowe nieobecności pracowników w pracy dezorganizują pracę pozostałym pracownikom czyniąc zamieszanie w ich grafikach czasu pracy.
Planu urlopów nie ma obowiązku ustalać pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa. W takich przypadkach pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem. Pracodawca nie ma również obowiązku sporządzania planu urlopów, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę. Ustalony plan urlopów podaje się do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Przepisy nie określają jednak terminu, w jakim powinien być on sporządzony. Zwyczajowo robi się to bądź pod koniec danego roku kalendarzowego na rok następny, bądź na samym początku danego roku.
Ujęcie urlopu pracownika w planie urlopów nie jest wystarczające dla jego wykorzystania przez pracownika – konieczny jest jeszcze pisemny wniosek pracownika w tej sprawie i jego akceptacja przez pracodawcę. Choć pracownik idzie na urlop za zgodą pracodawcy jego nieobecność, szczególnie w sezonie urlopowym, gdy na urlopach przebywa więcej pracowników, może zdezorganizować pracę zespołu.
W takim przypadku, jeżeli zapotrzebowanie na pracę pracownika powstało po akceptacji wniosku urlopowego, w trakcie obowiązującego pracowników rozkładu czasu pracy, pracodawca może albo zlecić pracownikom nadgodziny albo zmienić rozkład czasu pracy.
Grafik czasu pracy pracownika na urlopie wypoczynkowym
Rozkłady czasu pracy (harmonogram) powinny być ustalane na całe okresy rozliczeniowe, albo na ich części obejmujące co najmniej 1 miesiąc. Rozkład należy podać do wiadomości pracowników najpóźniej na tydzień przed rozpoczęciem okresu objętego tym rozkładem.
Ważne: Pracodawca może na obowiązujący pracownika rozkład czasu pracy nanieść informacje dotyczące korzystania przez pracownika z urlopu wypoczynkowego. Pracodawca nie powinien jednak, sporządzając grafik czasu pracy, z góry wpisywać planowanego przez pracownika urlopu, jeżeli pracownik nie zapoznał się jeszcze z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Pracodawca musi bowiem pamiętać, że pracownik powinien najpierw zapoznać się z ustalonym dla niego rozkładem czasu pracy, a dopiero następnie wnioskować o urlop wypoczynkowy na dni, które zgodnie z rozkładem czasu pracy są dla niego dniami pracy. Pracownicy nie powinni bowiem składać wniosków urlopowych, gdy nie znają jeszcze obowiązującego ich rozkładu czasu pracy. Wyjątkiem są dłuższe okresy urlopy obejmujące np. dwa miesiące. Pracownicy muszą mieć bowiem świadomość jaka liczba dni i godzin urlopu zostanie przez niech wykorzystana.
|
Przykład 1
Lipiec 2021
|
|
Przykład 2 Pracodawca może zatem zaplanować czas pracy pracownika w następujący sposób: Lipiec 2021
|
Urlopowa nieobecność pracownika a zmiana rozkładu czasu pracy i nadgodziny
Generalnie rozkład czasu pracy należy przygotować wcześniej. Przepisy nie wskazują natomiast, czy później wolno go zmienić (i ewentualnie w jakich okolicznościach). Jednak przyjmuje się, że w niektórych przypadkach taka zmiana jest możliwa.
Jeśli w trakcie biegnącego okresu rozliczeniowego okaże się, że jest większe niż planowano zapotrzebowanie na pracę, zasadniczo pracodawca może zlecić nadgodziny. Te jednak wiążą się z koniecznością ich zrekompensowania (wynagrodzeniem wraz z dodatkiem albo odpowiednim czasem wolnym). Ekonomiczniej jest nie polecać nadgodzin, lecz zmienić obowiązujący harmonogram, przesuwając pracowników do chwilowej pracy na innym stanowisku, na innej zmianie, na inne godziny pracy. Dzięki temu pracodawca może uniknąć konieczności wypłaty dodatku za nadgodziny (lub oddawania za nie czasu wolnego). Takie działanie dopuszczalne pod warunkiem, że wskazane wyżej przesunięcia nie spowodują przekroczenia dopuszczalnych maksymalnych dobowych i średniotygodniowych norm czasu pracy. Planowanie pracy nadliczbowej w harmonogramie jest bowiem zabronione (można ją polecać tylko w nieplanowanych przypadkach).
|
Przykład 3 Pracodawca zmienił jednak pracownikom obowiązujących ich pierwotnie harmonogram czasu pracy i zobowiązał ich do pracy przez cały ostatni tydzień okresu rozliczeniowego przez 10 godzin na dobę. Działanie pracodawcy było nieprawidłowe. W powyższy sposób, wbrew przepisom prawa, zaplanował bowiem pracownikom pracę w godzinach nadliczbowych. Lipiec – 176 godz.
|
|
Przykład 4 Tygodniowy rozkład czasu pracy pracownika zatrudnionego w podstawowym systemie czasu pracy. W firmie obowiązuje dwuzmianowa organizacja pracy
Pracownik pracował w środę od godz. 14.00 do 22.00 oraz w czwartek i piątek od godz. 6.00 do 14.00. Środowa doba pracownica obejmuje okres od godz. 14.00 w środę do godz. 14.00 w czwartek. Każda praca podjęta przez pracownika w tym przedziale czasowym zaliczana jest do środowej doby pracowniczej. Jeżeli wiec pracownik w tak określonej dobie pracowniczej pracował 8 godz. od godz. 14.00 do godz. 22.00 oraz dodatkowo od godz. 6.00 do godz. 14.00 w czwartek, to łącznie przepracował 16, zamiast zaplanowanych 8 godzin, z czego 8 godzin pracy w czwartek stanowią pracę nadliczbową wynikającą z przekroczenia obowiązującej pracownika dobowej normy czasu pracy. |
Praca w czasie urlopu
Bez względu na system oraz rozkład czasu pracy w jakim zatrudniony jest pracownik, urlop wypoczynkowy, jest mu udzielany w dni, które są dla tegoż pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Przez rozkład czasu pracy należy rozumieć zarówno zbiorowy rozkład czasu pracy obowiązujący wszystkich zatrudnionych w zakładzie pracy pracowników (np. rozkład czasu pracy ustalony w regulaminie pracy czy układzie zbiorowym pracy), jak również indywidualny rozkład czasu pracy ustalony dla danego pracownika.
Urlop udzielany jest pracownikowi w wymiarze godzinowym, a przy udzielaniu urlopu jeden dzień odpowiada 8 godzinom pracy. Oznacza to, iż pracownik zatrudniony w pełnym obowiązującym go wymiarze czasu pracy, któremu przysługuje 26 dni urlopu może go wykorzystać w wymiarze 208 godzin, a pracownik któremu przysługuje 20 dni urlopu może go wykorzystać w wymiarze 160 godz.
W przypadku pracowników zatrudnionych na część etatu wymiar przysługującego im urlopu wypoczynkowego ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy w jaki są zatrudnieni. Przykładowo pracownik posiadający ponad 10 letni staż pracy zatrudniony na 0,75 etatu uprawniony jest do 20 dni urlopu wypoczynkowego.
Choć urlop wypoczynkowy pracownika jest rozliczany w godzinach przyjąć należy, że pracodawca udziela go na pełen dzień pracy pracownika. Urlop ten rozpoczyna się, podobnie jak doba pracownicza, o godzinie w której pracownik powinien rozpocząć pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy i trwa przez kolejne 24 godziny (por. wyrok SN z dnia 4 listopada 2010 r., sygn. akt II PK 116/10).
W uzasadnionych przypadkach pracodawca może odwołać pracownika z urlopu. Może to nastąpić tylko wówczas, gdy obecności pracownika w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. Ponadto pracodawca jest obowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu.
|
Przykład 5 Zobowiązanie pracownika, aby świadczył pracę w dniu na który wziął urlop, po godzinach harmonogramowej pracy, oznacza automatyczne odwołanie pracownika z urlopu. Pracownik w ramach jednej doby pracowniczej nie może jednocześnie przebywać na urlopie i świadczyć pracy.
Legenda: |
|
Przykład 6
Czy pracownik musi przyjść do pracy? Należy raczej przyjąć, że nie. Co prawda urlop jest wyznaczany na dni pracy, więc nie obejmuje soboty, jednak aby stawić się w pracy w dniu wolnym pracownik musi zostać wezwany. Natomiast nie było go w pracy i nie ma obowiązku odbierania w środku urlopu telefonów od pracodawcy. Gdyby jednak odebrał telefon, ale nie chciał przyjść do pracy, może skorzystać z urlopu na żądanie. Ewentualnie, pracodawca może rozważyć odwołanie pracownika z urlopu z tym jednak, że skutki takiego odwołanie nie mogą dotyczyć tylko tej soboty, lecz również całego niewykorzystanego przez pracownika urlopu. Gdyby zaś pracownik przyszedł do pracy w takim dniu, powinien otrzymać w zamian inny dzień wolny. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Przykład 7 |
|
Przykład 8 |
Urlop pracownika pracującego w nocy
Pracodawca nie powinien udzielać pracownikowi urlopu wypoczynkowego, w dniu w którym pracownik kończy pracę na nocnej zmianie. Pracownik nie może bowiem tego samego dnia być jednocześnie w pracy i na urlopie wypoczynkowym. Wynika to z przyjętej przez ustawodawcę definicji doby pracowniczej.
|
Przykład 9 Powyższe potwierdza orzeczenie Sądu Najwyższego z 4 listopada 2010 r. syg. akt. II PK 116/10 M.P.Pr. 2011/3/145-147, w którym to Sąd, w uzasadnieniu wyroku wskazał, że zgodnie z art. 1542 § 1 Kodeksu pracy, urlop wypoczynkowy udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Początek urlopu wypoczynkowego wyznacza rozkład czasu pracy pracownika. |
Podstawa prawna:
-
art. 128 § 3, art. 130, art. 151, art. 1511, art. 1513, art. 154, art. 1542, art. 163, art. 167 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.).
Podobne artykuły
Zobacz również
Aktualny numer Pokaż listę wydań »
Numer 282 Październik, Listopad 2024 r.
Dostępny w wersji elektronicznej
Redaktor Portalu
Zapisz się na newsletter
