Sprawdź nowe terminy i zasady rozliczeń płatników składek ZUS od 2022 r.

W przepisach obowiązujących do końca 2021 r. zasadą było, że płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, w terminach:

• do 10. dnia następnego miesiąca dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie;
• do 5. dnia następnego miesiąca dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;
• do 15. dnia następnego miesiąca dla pozostałych płatników.

W wyniku nowelizacji ustawy systemowej termin przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych uległ modyfikacji.

Zmiana ma na celu wydłużenie czasu potrzebnego płatnikom do obliczenia prawidłowego dochodu a co za tym idzie wysokości składki zdrowotnej wg znowelizowanych zasad. Nowe zasady nie obowiązują płatników składek posiadających osobowość prawną oraz jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, które będą deklarować i opłacać składki w dotychczasowym terminie.

Od 2022 r. obowiązują następujące terminy do przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek za poprzedni miesiąc:

• do 5. dnia następnego miesiąca dla jednostek i zakładów budżetowych;
• do 15. dnia następnego miesiąca dla płatników składek posiadających osobowość prawną, czyli dla spółek kapitałowych (spółki akcyjne i spółki z o.o.), spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji, jednostek samorządu terytorialnego (urzędów gmin i miasta), uczelni wyższych, kościołów, Zakładów Opieki Zdrowotnej itp.;
• do 20. dnia następnego miesiąca dla pozostałych płatników, czyli dla płatników opłacających składki wyłącznie na własne ubezpieczenia, przedsiębiorców i innych podmiotów nie posiadających osobowości prawnej. Które zatrudniają innych ubezpieczonych, w tym spółek osobowych (jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej).

Nowe przepisy dotyczą również dokumentów rozliczeniowych przekazywanych co miesiąc do ZUS za osoby prowadzące działalność gospodarczą, za osoby współpracujące oraz za inne zatrudnione osoby.

Likwidacji uległ imienny raport miesięczny o należnych składkach na ubezpieczenie zdrowotne ZUS RZA. Służył on do przekazywania informacji o wysokości składki za osoby, które zgłoszone były wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego. Os 2022 r. rozliczenie składki zdrowotnej osób, które podlegają wyłącznie temu ubezpieczeniu następuje w raporcie ZUS RCA.

Zmiany w treści dokumentów dotyczą imiennego raportu miesięcznego o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach – ZUS RCA oraz deklaracji rozliczeniowej – ZUS DRA.

Nowe wzory deklaracji ZUS DRA i RCA wynikają z nowego sposobu ustalania wysokości składek zdrowotnych i skierowane są głównie dla płatników, którzy są zobowiązani wyliczać składkę zdrowotną, podmioty, których nie dotyczą zasady obliczania składki zdrowotnej nie wypełniają nowych pól. Deklaracja ZUS DRA jest zatem dłuższa i bardziej skomplikowana do wypełnienia, albowiem trzeba w niej dodatkowo wykazywać formę opodatkowania, obliczony przychód lub dochód oraz odpowiedni obliczoną wysokość składki zdrowotnej.

W myśl przepisów obowiązujących do końca 2021 r. z obowiązku comiesięcznego przekazywania dokumentów rozliczeniowych zwolnione były osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarcza, które opłacały składki wyłącznie za siebie lub za siebie i za osobę współpracującą, dodatkowo za poprzedni miesiąc kalendarzowy złożyły dokumenty rozliczeniowe, w których wykazały składki za cały miesiąc, a wykazana w nich podstawa wymiaru składek była co najmniej równa obowiązującej minimalnej podstawie ich wymiaru.

Od 2022 r. osoby spełniające powyższe przesłanki utraciły przywilej zwolnienia z obowiązku comiesięcznego przekazywania dokumentów rozliczeniowych, co ma również związek z nowymi zasadami obliczania składki zdrowotnej, która będzie różniła się w każdym z miesięcy.

Zwolnienie ze składania dokumentów rozliczeniowych nadal dotyczy:

• duchownych,
• osób, które składają dokumenty za nianie oraz
• osób, które podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Nie ulegają też zmianie zasady składania dokumentów, tj. płatnicy, którzy rozliczają składki za nie więcej niż 5 osób nadal mogą składać dokumenty w formie papierowej. Pozostali płatnicy zobowiązani są do przekazywania dokumentów w formie elektronicznej.

W związku z tym płatnik rozlicza i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz pozostałe składki (FP, FS, FGŚP oraz FEP) za grudzień 2021 r. w styczniu 2022 r. wg starych terminów.

Kolejną zmianą wprowadzoną od 2022 r. jest zmiana zasad ubiegania się o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej.

W przypadku, gdy suma wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne przez ubezpieczonego jest wyższa od rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalonej od rocznej podstawy, to ubezpieczonemu przysługuje zwrot kwoty stanowiącej różnicę między sumą wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne a roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy.

Na rozstrzygnięcie złożonego wniosku płatnik poczeka do 3 miesięcy licząc od ostatniego dnia do złożenia zeznania (nie od dnia złożenia wniosku). Nadpłata będzie przekazywana na poczet przyszłych należności, pod warunkiem braku występowania zaległości w składkach ZUS na koncie płatnika.