Czy odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji uwzględnić w podstawie wymiaru składek – interpretacja ZUS

Przedsiębiorca zwrócił się do ZUS z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji w odniesieniu do niżej opisanego stanu faktycznego – zdarzenia przyszłego.

W czerwcu 2017 r. została zawarta przez Radę Nadzorczą Spółki z powołanym wówczas Prezesem Zarządu (dalej: zarządzającym) umowa oświadczenie usług zarządzania (kontrakt menedżerski) na czas pełnienia funkcji. Zasady wynagradzania ukształtowane zostały w spółce na podstawie ustawy z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1907), czyli tzw. ustawy kominowej.

Kontrakt menedżerski zawarty pomiędzy przedsiębiorcą a zarządzającym, zgodnie z art. 5 ustawy kominowej, określał wysokość wynagrodzenia stałego i zmiennego, oraz kwestie odpraw i odszkodowań, które może zarządzający otrzymać po rozwiązaniu lub wypowiedzeniu umowy o świadczenie usług zarządzania. Zgodnie z zapisami umowy zarządzający zobowiązał się, że po rozwiązaniu umowy, w okresie 6 miesięcy po ustaniu pełnienia przez niego funkcji nie będzie prowadził działalności konkurencyjnej wobec przedsiębiorcy.

Ponadto w umowie ustalono, że zarządzającemu przysługuje przez okres trwania zakazu konkurencji odszkodowanie za każdy miesiąc w wysokości 100% wynagrodzenia miesięcznego podstawowego otrzymanego przez zarządzającego przed ustaniem pełnienia funkcji, płatne do 30. dnia miesiąca z dołu, pod warunkiem złożenia przez zarządzającego pisemnego oświadczenia o przestrzeganiu zakazu konkurencji.

Dodatkowo w umowie zostały określone warunki wypłaty odprawy w razie rozwiązania lub wypowiedzenia umowy z innych przyczyn niż naruszenie przez zarządzającego podstawowych obowiązków wynikających z umowy. W takim przypadku zarządzającemu przysługuje odprawa w wysokości trzykrotności części stałej wynagrodzenia pod warunkiem pełnienia przez zarządzającego funkcji przez okres co najmniej 12 miesięcy przed rozwiązaniem umowy.

W 2021 roku ma nastąpić rozwiązanie kontraktu menedżerskiego. W związku z tym przedsiębiorca powziął wątpliwość, czy przychód z wypłaty odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji oraz z tytułu odprawy po ustaniu pełnienia funkcji zarządzającego powinny zostać wyłączone, czy włączone do podstawy wymiaru składek ZUS.

Przedsiębiorca wyraził pogląd, że wspomniane odszkodowanie i odprawa, na podstawie § 2 ust.1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1949), nie stanową podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe)i zdrowotne.

Odnosząc się do sprawy odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji, ZUS wskazał, że zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101² Kodeksu pracy.

Zgodnie art. 8 ust. 2 ustawy kominowej, w sprawach dotyczących zakazu konkurencji, stosuje się odpowiednio przepisy art. 101¹ § 1 oraz art. 101²–101⁴ Kodeksu pracy. Przy czym odszkodowanie za każdy miesiąc, o którym mowa w tych przepisach, nie może być wyższe niż 100% wynagrodzenia miesięcznego podstawowego otrzymanego przez członka organu zarządzającego przed ustaniem pełnienia funkcji. W związku z powyższym należy przyjąć, że wartość odszkodowania wypłaconego z tytułu umowy o zakazie konkurencji osobie zatrudnionej na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania, zgodnie z zapisami ustawy kominowej, podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na mocy wskazanego wyżej § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Jednocześnie, z uwagi na treść art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1398 ze zm.), wartość odszkodowania nie będzie również podlegać uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorcy.

W odniesieniu do odprawy pieniężnej, którą przedsiębiorca wypłaci zarządzającemu z tytułu rozwiązania umowy o świadczenie usług zarządzania, ZUS wskazał, że stosownie do § 2 ust. 1 pkt 3 wspomnianego rozporządzenia, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania nie właściwego świadectwa pracy.

Wyłączenie to znajduje częściowe zastosowanie w odniesieniu do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracą na podstawie umowy oświadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a więc również w przypadku osób wykonujących pracę w oparciu o umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania, bowiem wymienione we wspomnianym przepisie instytucje, takie jak chociażby wydanie świadectwa pracy, nie dotyczą zleceniobiorców.

W rezultacie, w przypadku gdy wypłata odprawy ściśle wiąże się z rozwiązaniem kontraktu przez spółkę, wówczas jej wartość podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na mocy § 2 ust. 1 pkt 3 wskazanego rozporządzenia, a nie – jak stwierdził przedsiębiorca – na mocy § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia.

Podsumowując, ZUS:

• uznał za prawidłowe stanowisko przedsiębiorcy w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wartości odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji,
• uznał za nieprawidłowe stanowisko przedsiębiorcy w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne odprawy wypłaconej zarządzającemu, na podstawie zapisu § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (prawidłową podstawą prawną bowiem § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia).