Roczna składka zdrowotna to wysokość składki zdrowotnej obliczonej od rocznej podstawy opodatkowania przychodu lub dochodu pomniejszonego o zapłacone w trakcie roku składki społeczne (jeśli nie zostały zaliczone do kosztów).
Jak rozliczyć roczną składkę zdrowotną w deklaracji ZUS DRA – praktyczne przykłady
Już w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA za kwiecień 2023 r. przedsiębiorcy opłacający w 2022 roku składkę na ubezpieczenie zdrowotne od przychodu lub dochodu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, po raz pierwszy dokonają jej rocznego rozliczenia. Sprawdź, w jakim terminie i na jakich zasadach powinno się to odbywać.
Z komentarza eksperta dowiesz się:
- Jaki jest termin oraz forma rozliczenia składki zdrowotnej za 2022 rok
- Kiedy się zaczyna, a kiedy kończy rok składkowy
- W jaki sposób dokonać rocznego rozliczenia składki zdrowotnej przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych
- W jaki sposób dokonać rocznego rozliczenia składki zdrowotnej przy likwidacji działalności lub zawieszenia działalności przed datą rocznego rozliczenia składki zdrowotnej
- Co w przypadku nadpłaty lub niedopłaty składki zdrowotnej
Obejrzyj wideoszkolenie:
Składka zdrowotna w 2023 roku przedsiębiorcy na ryczałcie
Przeczytaj także:
Od 2024 roku uproszczenia w ustalaniu miesięcznej składki zdrowotnej
Już wiadomo, ile wyniesie składka zdrowotna przedsiębiorców na ryczałcie w 2023 roku
W związku z powyższym roczne rozliczenia składki zdrowotnej będą musieli dokonać przedsiębiorcy, którzy w 2022 roku opłacali składkę zdrowotną od uzyskanego dochodu lub przychodu, są to przedsiębiorcy, którzy wybrali formą opodatkowania:
- skalę podatkową,
- podatek linowy,
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej nie dotyczy podmiotów opłacających podatek w formie karty podatkowej, właścicieli jednoosobowych spółek z o.o. oraz spółek komandytowych, gdyż przez cały rok 2022 r. opłacali oni składkę zdrowotną w stałej wysokości. Rocznemu rozliczeniu składki zdrowotnej nie podlegają również osoby współpracujące.
Termin oraz forma rozliczenia składki zdrowotnej za 2022 rok
Ustawa zdrowotna stanowi, że rocznego rozliczenia składki zdrowotnej należy dokonać w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA składanej za miesiąc, w którym upływa termin na złożenie zeznania rocznego. A termin złożenia zeznania rocznego przy zasadach ogólnych i przy ryczałcie jest taki sam – rozliczenia składki zdrowotnej za 2022 r. podatnicy muszą spełnić do 30 kwietnia 2023 r.
Rocznego rozliczenia składki zdrowotnej należy więc dokonać na deklaracji ZUS DRA składanej za miesiąc kwiecień 2023 r., którą należy przekazać do ZUS w terminie do 20 maja 2023 r.
Deklaracja rozliczeniowa ZUS DRA oraz imienny raport ZUS RCA, aby ująć w nich dane niezbędne do dokonania rozliczenia składki zdrowotnej zaktualizowane będą prawdopodobnie jeszcze w styczniu, jednak aktywne będą dopiero w deklaracji kwietniowej. Obecnie dostępny jest projekt rozporządzenia opublikowanego przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.
Zarówno deklaracja ZUS DRA, jak i raport ZUS RCA zostanie poszerzona o dodatkowe pola służące do wykazywania danych do wyliczenia rocznej składki zdrowotnej odrębnie dla każdej z form opodatkowania (skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych). Dostosowany będzie blok XII na deklaracji ZUS DRA i blok III.F w imiennym raporcie rozliczeniowym ZUS RCA.
Jeśli płatnik składek opłaca składki wyłącznie na własne ubezpieczenia, będzie się rozliczał w deklaracji ZUS DRA. A jeśli płatnik opłaca składki również za innych ubezpieczonych, to będzie musiał rozliczyć się również w deklaracji ZUS RCA.
Rozliczenie roczne składki zdrowotnej zasady ogólne (karta podatkowa lub podatek liniowy)
W przypadku rozliczenia się na zasadach ogólnych rozliczeniu będzie podlegał rok składkowy, który obejmuje okres od 1 lutego 2022 r. do 31 stycznia 2022 r.
Obliczenie rocznej wysokości składki zdrowotnej polega na:
- pomnożeniu stawki procentowej 9% przez kwotę rocznego dochodu, jeśli podatnik rozlicza się w formie skali podatkowej,
- pomnożeniu stawki procentowej 4,9% przez kwotę rocznego dochodu, jeśli podatnik rozlicza się w formie podatku liniowego.
Minimalna wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej stanowi dwunastokrotność minimalnego wynagrodzenia. Dlatego jeśli okaże się, że roczny dochód jest niższy od tej wartości, to składkę należy opłacić od rocznej minimalnej podstawy.
Dla osób rozliczających się na zasadach ogólnych minimalna roczna podstawa składki zdrowotnej za 2022 r. wyniesie więc 36.120 zł. Oznacza to kwotę minimalnej składki zdrowotnej na poziomie 3.250,80 zł (9%) lub 1.769,88 zł (4,9%).
Należy pamiętać, że podstawa składki zdrowotnej nie może zostać pomniejszona o straty z lat ubiegłych, ulgi na złe długi bądź o koszty ponoszone w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej, nie należy uwzględniać również ulg podatkowych. W 2022 roku płatnik inwentaryzację na minus (czyli obniżającą podstawę składki zdrowotnej) uwzględnia w rocznym rozliczeniu. W 2022 r. obowiązuje zasada, że inwentaryzacja wpłynie na podstawę składki zdrowotnej tylko na korzyść podatnika.
Przykład
Pan Roman prowadził działalność gospodarczą przez cały 2022 r. i rozliczał się na zasadach ogólnych – skala podatkowa.Miesięcznie składkę zdrowotną opłacał od uzyskanego dochodu, jednak w każdym z miesięcy jego przychód nie był wyższy niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Dlatego opłacał składkę zdrowotną od wysokości 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W rozliczeniu rocznym jego dochód wyniósł 28.800 zł, a pan Roman opłacił składki na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy 36.120 zł (3.010 zł x 12 mies.). W konsekwencji pan Roman opłacił składkę zdrowotną od prawidłowych podstaw.
Pan Roman wypełnia kolejno blok XII deklaracji ZUS DRA, pkt 1, 4 – 5 oraz 7-9. Jeśli zatrudnia inne osoby wówczas obowiązany jest w bloku III.F. imiennego raportu ZUD RCA wypełnić analogiczne punkty.
Przykład
Pani Wioletta prowadzi działalność gospodarczą i w 2022 r. rozliczała się na zasadach ogólnych – podatek liniowy. Pani Wioletta w 2022 r. opłaciła łączną składkę zdrowotną od dochodu wynoszącego 280.000 zł, czyli składkę w wysokości 13.720 zł (280.000 zł x 4,9%). Pani Wioletta do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej uwzględniła dochód 285.000 zł, albowiem nie skorygowała dochodu w jednym z miesięcy w którym nie uwzględniła sprzedaży jednej maszyny.
W związku z powyższym składka zdrowotna ostatecznie wyniesie 13.965 zł (285.000 zł x 4,9%). Pani Wioletta będzie obowiązana do 20 maja 2023 r. dopłacić więc 245 zł składki zdrowotnej.
Pani Wioletta wypełnia kolejno blok XII deklaracji ZUS DRA, pkt 1, 12-17 oraz 26. W pkt 17 i 26 wykazuje kwotę do dopłaty. Jeśli zatrudnia inne osoby wówczas obowiązany jest w bloku III.F. imiennego raportu ZUD RCA wypełnić analogiczne punkty.
Rozliczenie roczne składki zdrowotnej – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Osoby rozliczające się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych w 2022 r. opłacały miesięczną składkę zdrowotną w zależności od przedziału osiągniętego przychodu, czyli składkę w wysokości 9% od podstawy wymiaru stanowiącej:
|
60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2021 r., włącznie z wypłatami z zysku (3.732,62 zł) |
jeżeli przychody z działalności gospodarczej nie przekroczyły od początku roku 60.000 zł; |
|
100% ww. przeciętnego wynagrodzenia (6.221,04 zł) |
jeżeli przychody z działalności gospodarczej (od początku roku) przekroczyły 60.000 zł i nie przekroczyły 300.000 zł, |
|
180% ww. przeciętnego wynagrodzenia (11.197,87 zł) |
jeżeli przychody z działalności gospodarczej (od początku roku) przekroczyły 300.000 zł. |
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej ryczałtowców będzie polegało więc na zapłaceniu składki zdrowotnej za wszystkie miesiące aktywnego prowadzenia działalności w wysokości zależności od tego, na jakim poziomie ukształtuje się roczny przychód.
W związki z tym, jeśli roczny przychód w 2022 r. podatnika przekroczy np. 300.000 zł, to za cały rok przedsiębiorca powinien zapłacić składkę w wysokości 12.093,72 zł (1007,81 zł x 12 miesięcy) pomniejszoną o wpłaty dokonane na jej poczet w trakcie roku.
W 2022 r. przedsiębiorcy rozliczający się w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mogli wybrać, czy rozliczać składkę zdrowotną na podstawie przychodu osiągniętego za 2021 r. czy na podstawie bieżących przychodów, czyli progresywnie.
Przykład
Pani Anna prowadzi działalność gospodarczą i w 2022 r. rozliczała się w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (pani Anna nie zatrudnia innych osób). W 2022 r. opłacał składkę zdrowotną w oparciu o przychody uzyskane w 2021 r. które wynosiły 380.000 zł (miesięczna składka 1.007,81 zł a roczna 12.093,72 zł). W ostatecznym rozrachunku pani Anna w 2022 r. osiągnęła przychód w wysokości 250.000 zł. Oznacza to, że roczna składka zdrowotna powinna wynieść 6.718,68 zł.
Pani Anna nadpłaciła więc składkę zdrowotną o kwotę 5.375,04 zł. Pani Anna nie ma zaległości w ZUS, więc może wystąpić o zwrot nadpłaty lub nadpłata zostanie zaliczona w poczet przyszłych płatności ZUS.
Pan Anna wypełnia kolejno blok XII deklaracji ZUS DRA, pkt1, pkt 19–23 oraz pkt 25 i 27. W pkt 25 i 27 wykazuje kwotę do zwrotu, czyli kwotę w wysokości 5.375,04 zł.
Przykład
Pan Jarosław prowadzi działalność gospodarczą i w 2022 r. jako formę opodatkowania wybrała ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, rozliczał się na podstawie bieżących miesięcznych przychodów. W lutym 2022 r. jego przychód przekroczył 60.000 zł, a we wrześniu 300.000 zł. Dlatego też pan Jarosław opłacał miesięczną składkę w wysokości:
- od stycznia do lutego w wysokości 335,94 zł,
- od marca do września w wysokości 559,89 zł,
- od października do grudnia w wysokości 1.007,81 zł.
Razem więc opłacił składkę zdrowotną w wysokości 7.914,54 zł (335,94 zł x 2 mies. + 559,89 zł x 7 mies. + 1.007,81 zł x 3 mies.).
W związku z tym, że roczny przychód Pana Jarosława przekroczył 300.000 zł, powinien on opłacić składkę zdrowotną w wysokości 12.093,72 zł (1.007,81 zł x 12 mies.). Niedopłata składki w wysokości 4.179,18 zł.
Pan Jarosław wypełnia kolejno blok XII deklaracji ZUS DRA, pkt 1, pkt 19–24. W pkt 24 wykazuje kwotę do dopłaty, czyli kwotę w wysokości 4.179,18 zł. Dodatkowo wypełnia pkt 26. Jeśli zatrudnia inne osoby wówczas obowiązany jest w bloku III.F. imiennego raportu ZUD RCA wypełnić analogicznie pkt 19–24.
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej a likwidacja działalności lub zawieszenie działalności przed datą rocznego rozliczenia składki zdrowotnej
Jeśli firma zostanie zamknięta lub zlikwidowana przed miesiącem rocznego rozliczenia składki, to mimo braku obowiązku złożenia ZUS DRA w tym okresie konieczne będzie uzupełnienie formularza w zakresie rocznego rozliczenia i wysłanie go do ZUS w terminie do 20 maja, czyli w ZUS DRA za kwiecień. Nie jest ważne, że wtedy nie podlegają ubezpieczeniom ZUS i nie składają comiesięcznych deklaracji.
Przykład
Pan Gabriel prowadził działalność gospodarczą do listopada 2022 r., a następnie postanowił o jej likwidacji (działalność prowadził przez 11 miesięcy). Rozliczał się na zasadach ogólnych – skala podatkowa. W rozliczeniu rocznym pan Gabriel nie osiągnął żadnego przychodu. Jego składka zdrowotna w rozliczeniu rocznym powinna wynieść 2.979,90 zł (3.010 zł x 11 miesięcy x 9%). Pan Gabriel wypełnia kolejno blok XII deklaracji ZUS DRA, pkt 01, 04- 05 oraz 07-09.
Zmiana opodatkowania
W związku ze zmianą przepisów podatkowych od 1 lipca 2022 r. przedsiębiorca, który korzystał z formy opodatkowania ryczałtem, mógł zmienić swoją decyzję.
Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mogli zmienić formę opodatkowania dochodów/przychodów osiągniętych w 2022 r. na podatek opłacany według skali podatkowej.
Przedsiębiorcy osiągający w 2022 r. dochody opodatkowane podatkiem liniowym będą mogli dokonać wyboru skali podatkowej dla ich opodatkowania po jego zakończeniu, w zeznaniu podatkowym za 2022 r. (termin na jego złożenie upłynie 2 maja 2023 r., ponieważ w przyszłym roku 30 kwietnia przypada w niedzielę). Natomiast przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem mają dwie możliwości:
- przejść na skalę podatkową od 1 lipca 2022 r. albo
- wybrać skalę podatkową po zakończeniu 2022 r.
Jeśli wybrali pierwszą opcję to przy rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej przedsiębiorca powinien odrębnie rozliczyć obie formy opodatkowania – proporcjonalnie po 6 miesięcy.
Przykład
Pani Halina prowadzi działalność gospodarczą i od początku 2022 r. opodatkowana była w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Od 1 lipca zmieniła swoją decyzję i od 1 lipca 2022 r. podlegała opodatkowaniu wg zasad ogólnych – skala podatkowa. W związku z czym obowiązana jest rozliczyć się za okres od stycznia do czerwca na zasadach dla ryczałtowców, a za okres od lipca do grudnia na zasadach dla skali podatkowej.
W takim przypadku w deklaracji ZUS DRA w bloku XII powinna zaznaczyć pkt 03. Zmiana formy opodatkowania od lipca 2022 r., a jeśli zatrudnia jakieś osoby w raporcie ZUS RCA w bloku III. F. również w pkt 03. Zmiana formy opodatkowania od lipca 2022 r.
Następnie składkę zdrowotną na deklaracji oraz raporcie powinna rozliczyć w dwóch punktach, kolejno w bloku XII i III. F. w pkt 04 oraz pkt 19 proporcjonalnie po 6 miesięcy.
Obniżenie składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek dochodowy
Może się zdarzyć, że osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności podlega z tytułu prowadzenia działalności obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i nie ma innych tytułów do ubezpieczeń. Jeśli taka osoba jako formę opodatkowania dochodów z działalności wybrała skalę podatkową, to roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy.
Osobie takiej przywilej ten przysługuje od miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym ubezpieczony został zaliczony do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności.
W takiej sytuacji wypełnia się dodatkowo pkt 06. Kwota należnego podatku, za rok, który dokonywane jest rozliczenie w deklaracji ZUS DRA oraz ewentualnie ten sam punkt w raporcie ZUS RCA.
Co w przypadku nadpłaty lub niedopłaty
W przypadku rocznego rozliczenia składki zdrowotnej przedsiębiorcy może się okazać, że wystąpi niedopłata lub nadpłata.
W przypadku kiedy z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej wyniknie niedopłata, wówczas przedsiębiorca będzie musiał uregulować ją na bieżąco, czyli w terminie płatności składek za kwiecień 2023 r. – do 20 maja 2023 r.
W przypadku nadpłaty składki zdrowotnej należy postępować jak w przypadku innych nadpłat w ZUS. Oznacza to, że w pierwszej kolejności ZUS zaliczy automatycznie nadpłatę na poczet zaległych składek, w następnej kolejności na poczet przyszłych płatności. W przypadku, w którym przedsiębiorca nie będzie miał zaległości, może złożyć wniosek o zwrot nadpłaty na swoje konto bankowe (wniosek musi być wówczas złożony w odpowiednim terminie).
Podstawa prawna:
- Art. 81 ust. 2j, 2k, art. 82 ust. 10 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 2561).
- Art. 24 ust. 6a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 1009).
Podobne artykuły
Zobacz również
Aktualny numer Pokaż listę wydań »
Numer 282 Październik, Listopad 2024 r.
Dostępny w wersji elektronicznej
Redaktor Portalu
Zapisz się na newsletter
