Podatek od egzemplarzy autorskich utworu – kontrowersyjna interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

Pytanie zadane w rozpatrywanej sytuacji dotyczyło publikowanych przez uczelnię publiczną podręczników, skryptów akademickich, monografii pokonferencyjnych, dysertacji doktorskich i prac habilitacyjnych pracowników. Uczelnia przekazuje autorom egzemplarze autorskie ich dzieł. W interpretacji KIS powoduje to powstanie po stronie autorów korzyści majątkowej ze źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych  ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1128), czyli z tzw. „innych źródeł przychodów”. Wyliczenie w tym przepisie ma charakter otwarty i przykładowy

Zgodnie z art. 63 prawa autorskiego, jeżeli umowa przewiduje sporządzenie egzemplarzy przeznaczonych do udostępnienia publiczności, twórcy należą się egzemplarze autorskie w liczbie określonej w umowie. Zasadę tę sprecyzowano w regulaminie wydawniczym uczelni, która wnioskowała o wydanie interpretacji. Liczbę przysługujących egzemplarzy uzależniono od rodzaju publikacji (np. w przypadku monografii, skryptu lub podręcznika – po 4 egzemplarze dla każdego ze współautorów, jeśli ich liczba nie przekracza 4).

Zauważmy, że prawo do egzemplarzy autorskich to nie tylko przywilej twórców posługujących się słowem pisanym, ale również tych, którzy wydają płyty CD/DVD.

Przywołana wykładnia przepisów budzi poważne wątpliwości.

Jak wskazano, wydanie egzemplarzy autorskich jest obowiązkiem wydawcy. Obowiązek ten wprost wynika z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ani w tej ustawie, ani w żadnym innym akcie prawnym nie widnieje wprost obowiązek opłacania podatku od egzemplarzy autorskich. Nie ma przy tym znaczenia ich liczba, ani objętość (np. bardzo obszerne, kilkutomowe książki).

Ponadto sankcjonowana tradycją instytucja egzemplarzy autorskich spełnia ważną funkcję. Umożliwia twórcy, aby efektywnie wykonywał autorskie prawa niemajątkowe, w tym kontrolował sposób udostępnienia dzieła szerszej publiczności oraz zgłaszał sprzeciw, jeżeli udostępnienie następuje w nieodpowiedniej formie albo z niedozwolonymi zmianami (art. 58 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1062).

W podanych okolicznościach uczelnia zawiera z autorami publikacji umowy, na mocy których zobowiązują się oni do przeniesienia na uczelnię autorskich praw majątkowych w zakresie niezbędnym do wydania publikacji – bez wynagrodzenia.

Powstaje więc istotne pytanie, na które KIS nie udzieliło odpowiedzi – czy podatek należy się również w sytuacji, gdy wydawcę i autora łączy umowa licencji, a niemal cały nakład (lub jego większość) jest przekazywany na ręce autora. Dotyczy to bardzo często tzw. niskonakładowych publikacji z zakresu literatury pięknej i poezji. Przyjęcie w takich okolicznościach, że podatek jest należny, oznaczałoby podwójne opodatkowanie autora, w razie gdyby rozprowadzałby przyznany mu nakład we własnym zakresie i odpłatnie (np. na spotkaniach autorskich, przez sklep internetowy). Twórca może bowiem, według własnego wyboru, zachować egzemplarze dla siebie, podarować innym osobom, a – hipotetycznie – sprzedać, a nawet zniszczyć.