Wyrok SN: Dodatek za rozłąkę i strawne – co ze składkami ZUS i podatkiem PIT

Ani dodatek za rozłąkę, ani strawne nie są świadczeniami powszechnie obowiązującymi. Przyjmuje się zwyczajowo, że ten pierwszy wypłaca się pracownikom, którzy na polecenie szefa wykonują czasowo zadania w innej miejscowości od określonej w angażu. Takie chwilowe oddelegowanie poza stałe miejsce pracy wiąże się z rozłąką z rodziną, a te niedogodności ma zrekompensować dodatek. Strawne to z kolei dodatek żywnościowy dla pracownika długotrwale zatrudnionego gdzie indziej niż zazwyczaj, mający wyrównać nadzwyczajne koszty wynikające z braku spożywania posiłków w domu. Postanowienie o przyznaniu któregoś  z nich albo dwóch jednocześnie powinno wynikać z regulaminu pracy, układu zbiorowego pracy, a jeżeli zakład pracy nie został objęty układem zbiorowym ani obowiązkiem tworzenia wskazanego regulaminu – to z umowy o pracę.

Spółka planowała oddelegować kilku pracowników przejściowo do pracy w innych miejscowościach i z tego tytułu chciała im wypłacać dodatek za rozłąkę oraz strawne. Miała jednak wątpliwości, w jakim zakresie wskazane świadczenia będą podlegać składkom ZUS. W świetle bowiem § 2 ust. 1 pkt 18 rozporządzenia składkowego podstawy wymiaru składek nie stanowią dodatek za rozłąkę wypłacany pracownikom czasowo przeniesionym oraz strawne – do wysokości diet z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (w stanie faktycznym sprawy dieta za dobę krajowej delegacji wynosiła 30 zł, a teraz jest kwota 45 zł). Pracodawca nie wiedział, jak interpretować cytowany przepis do podwładnego, któremu uiścił jednocześnie i  dodatek za rozłąkę, i strawne. Zapytał ZUS, składając interpretację podatkową. ZUS odpowiedział, że w tych okolicznościach przysługuje ulga PIT w wysokości pojedynczej diety. Przegrał jednak zarówno przed sądem okręgowym, jak i apelacyjnym. Organ rentowy złożył skargę kasacyjną.

SN poprał twierdzenia spółki i oddalił skargę kasacyjną ZUS. Nie miał wątpliwości, że do dodatku za rozłąkę i strawnego zwolnienia PIT do wysokości diety krajowej stosuje się osobno, inaczej mówiąc – każde odrębnie korzysta z tego zwolnienia – aktualnie łącznie więc do kwoty 90 zł za dobę czasowego przeniesienia. „Gdyby zamiarem racjonalnego ustawodawcy było dla obu tych świadczeń finansowych, tj. dodatku za rozłąkę i strawnego ustalenie górnej granicy w kwocie tylko jednej łącznej diety, to użyłby on sformułowania tego rzeczownika w liczbie pojedynczej, a nie użyłby zwrotu „diety”. Użycie liczby mnogiej świadczy zaś, że ma dotyczyć obu z tych świadczeń” – stwierdził SN.