Wyrok SN: Wiceprezes figurant odpowiada za zaległe składki ZUS

Skarżący przez ponad 1,5 roku (od 24 lipca 2008 r. do 31 stycznia 2010 r.) pełnił funkcję członka zarządu, a następnie wiceprezesa zarządu spółki z o.o. Firma popadała w coraz to większe tarapaty materialne, narastały długi składkowe tak że nawet rada nadzorcza sugerowała wniosek o ogłoszenie upadłości. Mimo tego nowy prezes wdrażał kolejne plany restrukturyzacyjne, który miały uratować przedsiębiorstwo. Miarka się przebrała, kiedy zobowiązania z racji nieuregulowanych za pracowników składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń przekroczyły 2 mln zł. Wówczas ZUS wydał decyzję orzekającą solidarną odpowiedzialność obu decydentów za długi. Organ rentowy powoływał się przy tym na art. 116 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 31 i 32 ustawy systemowej. Według tych przepisów za zaległości składkowe spółki z o o.o. odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się częściowo lub w całości nieskuteczna, a członek zarządu:

• nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ, ani, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy,
• nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie długu w znacznej mierze.

Wiceprezes próbował się ratować przed zarzutami, podnosząc, że w spółce odpowiadał za kwestie techniczne, zarządzanie energią, magazynowe i kadrowe. Nie zajmował się ani ingerował bezpośrednio w finanse spółki, nie był o nich informowany, a zawiadywał nimi na zasadzie zwyczajowego uzgodnienia między członkami zarządu nowy prezes. Wiceprezes tłumaczył, że to właśnie prezes został w sierpniu 2015 skazany karnie za niezgłoszenie upadłości z art. 586 ksh, a śledztwo wobec niego zostało umorzone. On w niczym się nie orientował, robił swoje i nie wiedział. Mimo tego, przegrał zarówno przed sądem okręgowym, jak i apelacyjnym. Łapiąc się ostatniej deski ratunku, złożył skargę do Sądu Najwyższego.

SN był jednak nieubłagany. „Zarząd spółki może rozmaicie kreować swoje wewnętrzne relacje, jednak organem spółki jest zarząd jako całość, a nie jego poszczególni członkowie. Wynika stąd obowiązek posiadania przez każdego członka zarządu elementarnej wiedzy o najważniejszych sprawach spółki” - stwierdzili sędziowie. Są oni zobowiązani do prowadzenia spraw spółki i kontrolowania jej finansów. Nieznajomość kondycji materialnej firmy i nieinteresowanie się przez wiceprezesa tymi kwestiami stanowi więc zaniechanie wykonywania podstawowych obowiązków. Nie powinien się podejmować pełnienia tej funkcji, skoro nie miał do tego kompetencji. Pojedynczy członek zarządu nie może zatem się uwolnić się od odpowiedzialności za długi składkowe spółki, tłumacząc to swoją niewiedzą, brakiem orientacji i statusem figuranta. Są bowiem okoliczności go obciążające, a nie argumenty zapewniające „alibi”.

Oczywiste jest również, że nie ma on prawa zasłaniać się nieznajomością przepisów upadłościowych. Biegli jasno wykazali, że wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zostać złożony gdzieś w połowie 2008 r., a najpóźniej w III kwartału tego roku, a więc podczas urzędowania skarżącego.