Potrącenia z zasiłków po zmianach od 1 marca i 25 marca 2024 r. – listy płac i przykłady liczbowe

W jaki sposób dokonuje się potrąceń z zasiłków

Potrąceń z zasiłków dokonuje się na zasadach przewidzianych w przepisach ustawy emerytalnej – z tym zastrzeżeniem, że z zasiłków nie potrąca się należności z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych (art. 66a ustawy zasiłkowej). Mówiąc o zasiłkach, mamy na myśli:

• zasiłek chorobowy;
• świadczenie rehabilitacyjne;
• zasiłek wyrównawczy;
• zasiłek macierzyński;
• zasiłek opiekuńczy.

Jakie są kwoty wolne od potrąceń od 1 marca 2024 r.

Potrącenia z zasiłków mogą być dokonywane, w następujących granicach:

1)    na zaspokojenie należności alimentacyjnych – do wysokości 60% zasiłku;

2)    na zaspokojenie innych egzekwowanych należności – do wysokości 25% zasiłku (art. 140 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy emerytalnej).

Ustalona w art. 140 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej granica potrąceń wynosząca 50% odnosi się do należności związanych zodpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i odpłatnością za pobyt w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych – zatem w myśl przywołanego wcześniej art. 66a ustawy zasiłkowej, nie dotyczy ona potrąceń z zasiłków.

Granice potrąceń ustala się dla zasiłku brutto, tj. przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (art. 140 ust. 7 ustawy emerytalnej wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 22 listopada 2018 r., III AUa 902/18).

Od 1 marca 2024 r. obowiązują następujące kwoty wolne od egzekucji i potrąceń z zasiłków (komunikat Prezesa Zakładu ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 lutego 2024 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń – M.P. z 2024 r. poz. 133):

We wspomnianym komunikacie Prezesa ZUS wskazano też kwotę wolną od potrąceń w wysokości 305,84 zł, odnoszącą się do potrąceń należności z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych. W świetle art. 66a ustawy zasiłkowej, ta kwota nie ma zastosowania do potrąceń z zasiłków.

Procentowo określone granice potrąceń służą ustaleniu, jaka kwota świadczenia (zasiłku) w ogóle w danym przypadku podlega zajęciu egzekucyjnemu. Natomiast określenie kwot wolnych od potrąceń pozwala uniknąć sytuacji, w której egzekucja doprowadzi do pozbawienia dłużnika niezbędnego minimum środków utrzymania. Jak wskazano w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 14 lutego 2018 r., III AUa 693/17, egzekucja, choć ma charakter przymusowy, to jednak musi odbywać się z poszanowaniem elementarnych praw człowieka. Dłużnik będący osobą fizyczną, musi podczas całego postępowania egzekucyjnego dalej funkcjonować w humanitarnych warunkach.

W przypadku, gdy zasiłek wypłacono za część miesiąca, aby ustalić kwotę wolną od potrąceń z tego zasiłku należy miesięczną kwotę wolną podzielić przez 30, a następnie uzyskany wynik pomnożyć przez liczbę dni, za które przysługiwał zasiłek.