potrącenia

Jeśli wynagrodzenie za realizację umowy cywilnoprawnej nie spełnia ww. warunków, wówczas podlega egzekucji w całości, chyba że organ egzekucyjny postanowi inaczej.

W kwestii tego, jak rozumieć pojęcie „świadczenia powtarzające się” w kontekście art. 833 kpc, wypowiedział się m.in. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 13 lutego 2014 r. (sygn. I ACa 1057/13), w którym stwierdzono, że:

• nie ma wątpliwości, że do świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania, zalicza się również wynagrodzenia wypłacane na podstawie umów cywilnoprawnych (jak np. na podstawie umowy najmu);
• w doktrynie podkreśla się, że pojęciu świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania, należy nadawać szerokie znaczenie;
• zakwalifikowanie danego świadczenia do wymienionej grupy świadczeń zależy wyłącznie od ustalenia, czy świadczenie to ma charakter periodyczny (powtarzający się) oraz czy spełnia cel wyżej wskazany;
• należnościami powtarzającymi się są świadczenia wypłacane dłużnikowi okresowo w powtarzających się odstępach czasu.

Jeżeli organ egzekucyjny powoła się w zawiadomieniu o zajęciu wynagrodzenia za pracę na konkretny przepis (komornik na art. 881 § 2 kpc, a np. dyrektor ZUS na art. 1a pkt 17 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji), rozszerzający na potrzeby egzekucji definicję wynagrodzenia, wówczas egzekucją objęte zostaną również wynagrodzenia za prace zlecone (art. 881 § 2 kpc) oraz wynagrodzenia związane z pracą wykonywaną przez zobowiązanego na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne (art. 1a pkt 17 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Przepisy te adresowane są do organów egzekucyjnych, więc w celu właściwego zastosowania przez pracodawców/zleceniodawców powinny być w zawiadomieniu przytoczone w sposób czytelny. W przypadku wątpliwości, np. co do zakresu i wysokości zajęcia czy kolejności dokonywania zajęć, należy bezzwłocznie powiadomić o tym organ egzekucyjny.

Pracodawca/zleceniodawca jest zobowiązany do właściwego stosowania postanowień egzekucyjnych, a także do zawiadamiania komornika o szczególnych okolicznościach związanych z daną osobą. Natomiast organ egzekucyjny ma wyraźnie określić źródła potrącenia, ich wysokość, a także ewentualne ograniczenia.

Umowy zlecenia i granice potrąceń

Wyznaczając górny pułap potrąceń dokonywanych z wynagrodzenia za pracę świadczonej w ramach umowy cywilnoprawnej, spełniającego warunki wskazane w art. 833 § 2¹ kpc, trzeba pamiętać, że wynosi on:

• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – 3/5 wynagrodzenia,
• w przypadku egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych 1/2 wynagrodzenia,
• przy zbiegu potrąceń z różnych tytułów dotyczących egzekucji na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz zaliczek pieniężnych – do wysokości 1/2 wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami należności alimentacyjnych – do 3/5 wynagrodzenia.

W opinii Ministerstwa Sprawiedliwości, w stosunku do wykonawców zlecenia, trzeba stosować kwotę wolną od potrąceń:

• w wysokości ustawowej minimalnej płacy aktualnie należnej pracownikom (oczywiście przy założeniu, że są spełnione przesłanki zapisane w art. 833 § 2¹ kpc);
• proporcjonalnie obniżoną w przypadku zleceniobiorców pracujących przez część miesiąca – w takim przypadku obniżenia należy dokonywać analogicznie jak przy zatrudnieniu pracownika na część etatu – zgodnie z art. 87¹ § 2 kp.

Uwzględniając powyższe wyjaśnienia, w 2024 roku kwota wolna od potrąceń w przypadku wynagrodzenia z umów zlecenia, które zalicza się do świadczeń powtarzających się i których celem jest zapewnienie utrzymania albo stanowiących jedyne źródło dochodu, jest kwota 4.242 zł w I półroczu 2024 roku i 4.300 zł w okresie od lipca do grudnia 2024 roku (pomniejszona proporcjonalnie do liczby przepracowanych godzin w danym miesiącu), po odliczeniu składek ZUS i podatku, a także wpłat dokonywanych do PPK, jeżeli zatrudniony nie zrezygnował z ich dokonywania.

Dalej przedstawiony jest sposób ustalenia kwot wolnych od potrąceń obowiązujących od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. dla zleceniobiorców nieobjętych zwolnieniem „zerowy PIT”, niebędących uczestnikami PPK, których wynagrodzenie spełnia warunki określone w art. 833 § 2¹ kpc.

Wynagrodzenie, zasiłki i inne wierzytelności pracownika zostały zajęte przez komornika z racji zaległego kredytu; do spłaty zostało 75.000 zł. W marcu 2024 zakład pracy (płatnik zasiłków) wypłacił mu w tym samym terminie zasiłek za 25 dni choroby w lutym 6300 zł brutto i za 13 dni choroby w marcu 2700 zł brutto. Nie uzyskał w tym miesiącu żadnego przychodu ze stosunku pracy. Wcześniej złożył oświadczenie w części C formularza PIT-2, upoważniając pracodawcę do pomniejszania zaliczek na PIT pobranych od dochodów ze stosunku pracy i z zasiłków o częściową ulgę miesięczną 100 zł.

W takiej sytuacji potrąceń dokonuje się od zsumowanych kwot zasiłku należnego za luty i marzec, ponieważ do obu stosujemy jedną kwotę wolną - obowiązującą od 1 marca. Obejrzyj szkolenie i sprawdź szczegóły.

Wynagrodzenie, zasiłki i inne wierzytelności pracownicy (3/4 etatu) zajął naczelnik US z racji zaległych podatków; do spłaty zostało 25.000 zł. W marcu 2024 pracodawca wypłacił jej w jednym terminie: wynagrodzenie chorobowe za 11 dni tego miesiąca 2300 zł netto i zasiłek chorobowy za 20 dni tego miesiąca 4200 zł brutto. Przysługują jej podstawowe koszty i stawka podatkowa 12%, złożyła na PIT-2 wniosek o stosowanie częściowej ulgi miesięcznej 100 zł, nie korzysta ze zwolnień z serii PIT-0, ani nie jest uczestnikiem PPK. W tej sytuacji osobno dokonuje się potrąceń z wynagrodzenia za pracę na mocy art. 87 kp oraz odrębnie z zasiłków na mocy art. 139 i nast. ustawy emerytalnej, nie łącząc żadnych limitów z obu systemów. Obejrzyj szkolenie i sprawdź szczegóły.