umowa zlecenia

Jeśli wynagrodzenie za realizację umowy cywilnoprawnej nie spełnia ww. warunków, wówczas podlega egzekucji w całości, chyba że organ egzekucyjny postanowi inaczej.

W kwestii tego, jak rozumieć pojęcie „świadczenia powtarzające się” w kontekście art. 833 kpc, wypowiedział się m.in. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 13 lutego 2014 r. (sygn. I ACa 1057/13), w którym stwierdzono, że:

• nie ma wątpliwości, że do świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania, zalicza się również wynagrodzenia wypłacane na podstawie umów cywilnoprawnych (jak np. na podstawie umowy najmu);
• w doktrynie podkreśla się, że pojęciu świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania, należy nadawać szerokie znaczenie;
• zakwalifikowanie danego świadczenia do wymienionej grupy świadczeń zależy wyłącznie od ustalenia, czy świadczenie to ma charakter periodyczny (powtarzający się) oraz czy spełnia cel wyżej wskazany;
• należnościami powtarzającymi się są świadczenia wypłacane dłużnikowi okresowo w powtarzających się odstępach czasu.

Jeżeli organ egzekucyjny powoła się w zawiadomieniu o zajęciu wynagrodzenia za pracę na konkretny przepis (komornik na art. 881 § 2 kpc, a np. dyrektor ZUS na art. 1a pkt 17 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji), rozszerzający na potrzeby egzekucji definicję wynagrodzenia, wówczas egzekucją objęte zostaną również wynagrodzenia za prace zlecone (art. 881 § 2 kpc) oraz wynagrodzenia związane z pracą wykonywaną przez zobowiązanego na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne (art. 1a pkt 17 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Przepisy te adresowane są do organów egzekucyjnych, więc w celu właściwego zastosowania przez pracodawców/zleceniodawców powinny być w zawiadomieniu przytoczone w sposób czytelny. W przypadku wątpliwości, np. co do zakresu i wysokości zajęcia czy kolejności dokonywania zajęć, należy bezzwłocznie powiadomić o tym organ egzekucyjny.

Pracodawca/zleceniodawca jest zobowiązany do właściwego stosowania postanowień egzekucyjnych, a także do zawiadamiania komornika o szczególnych okolicznościach związanych z daną osobą. Natomiast organ egzekucyjny ma wyraźnie określić źródła potrącenia, ich wysokość, a także ewentualne ograniczenia.

Umowy zlecenia i granice potrąceń

Wyznaczając górny pułap potrąceń dokonywanych z wynagrodzenia za pracę świadczonej w ramach umowy cywilnoprawnej, spełniającego warunki wskazane w art. 833 § 2¹ kpc, trzeba pamiętać, że wynosi on:

• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – 3/5 wynagrodzenia,
• w przypadku egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych 1/2 wynagrodzenia,
• przy zbiegu potrąceń z różnych tytułów dotyczących egzekucji na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz zaliczek pieniężnych – do wysokości 1/2 wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami należności alimentacyjnych – do 3/5 wynagrodzenia.

W opinii Ministerstwa Sprawiedliwości, w stosunku do wykonawców zlecenia, trzeba stosować kwotę wolną od potrąceń:

• w wysokości ustawowej minimalnej płacy aktualnie należnej pracownikom (oczywiście przy założeniu, że są spełnione przesłanki zapisane w art. 833 § 2¹ kpc);
• proporcjonalnie obniżoną w przypadku zleceniobiorców pracujących przez część miesiąca – w takim przypadku obniżenia należy dokonywać analogicznie jak przy zatrudnieniu pracownika na część etatu – zgodnie z art. 87¹ § 2 kp.

Uwzględniając powyższe wyjaśnienia, w 2024 roku kwota wolna od potrąceń w przypadku wynagrodzenia z umów zlecenia, które zalicza się do świadczeń powtarzających się i których celem jest zapewnienie utrzymania albo stanowiących jedyne źródło dochodu, jest kwota 4.242 zł w I półroczu 2024 roku i 4.300 zł w okresie od lipca do grudnia 2024 roku (pomniejszona proporcjonalnie do liczby przepracowanych godzin w danym miesiącu), po odliczeniu składek ZUS i podatku, a także wpłat dokonywanych do PPK, jeżeli zatrudniony nie zrezygnował z ich dokonywania.

Dalej przedstawiony jest sposób ustalenia kwot wolnych od potrąceń obowiązujących od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. dla zleceniobiorców nieobjętych zwolnieniem „zerowy PIT”, niebędących uczestnikami PPK, których wynagrodzenie spełnia warunki określone w art. 833 § 2¹ kpc.

Przykład. W umowie zlecenia przewidziano miesięczne wynagrodzenie zleceniobiorcy w kwocie 2.000 zł. Strony ustaliły, że zleceniobiorca będzie potwierdzał liczbę godzin wykonania zlecenia, przesyłając do zleceniodawcy raporty w tym zakresie, według ustalonego wzoru, pocztą elektroniczną. Z raportu za marzec 2024 r. wynikało, że zleceniobiorca wykonywał w tym miesiącu zlecenie przez 50 godzin. W związku z tym, obliczenie kwoty minimalnego wynagrodzenia za ten miesiąc przedstawia się następująco: 27,70 zł × 50 godz. = 1.385 zł. Wynikająca z umowy kwota wynagrodzenia przekracza w tym przypadku kwotę wynagrodzenia minimalnego, zatem przyjmującemu zlecenie za marzec 2024 r. przysługuje wynagrodzenie w wysokości określonej w umowie, tj. 2.000 zł. 

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem (w tym zleceniobiorcy objętemu ubezpieczeniem chorobowym) stanowi – co do zasady – przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego za okres wspomnianych 12 miesięcy, przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem okresu 12 miesięcy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy stanowi jedna trzydziesta część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku (art. 48 ustawy zasiłkowej).

Przykład. Zleceniobiorca wykonujący umowę, której przedmiotem było jest działań promocyjnych dotyczących działalności teatru, zachorował w styczniu 2024 r. Choroba trwała 8 dni. Umowa zlecenia została zawarta na czas nieoznaczony i obowiązywała od 1 sierpnia 2023 r. Za okres obowiązywania tej umowy, poprzedzający miesiąc zachorowania, czyli za 5 miesięcy (sierpień–grudzień 2023 r.), zleceniobiorca otrzymał łączne wynagrodzenie wynoszące 13.500 zł. W związku z tym podstawa wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy w styczniu 2024 r. jest równa kwocie 90 zł, co wynika z obliczenia: 13500 zł : 5 miesięcy x 1/30 = 90 zł. W związku z tym, zleceniobiorcy przysługuje zasiłek chorobowy w wysokości 720 zł, zgodnie z obliczeniem: 90 zł x 8 dni = 720 zł.

Ubezpieczony zleceniobiorca wykonujący, w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, pracę zarobkową (a więc również odpłatną umowę zlecenia) lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia (art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej).